İtibari - Fiat Para Birimi Nedir?
Yasal ödeme aracı olarak belirlenen para birimleri, genellikle onları resmi yasal ödeme aracı olarak ilan eden ülke tarafından kontrol edilir ve fiat para birimleri olarak adlandırılır. Fiat para birimi, devlet tarafından verilen para birimidir; altın veya gümüş gibi fiziksel mallar değildir. Tanım olarak fiat para birimi, fiziksel bir emtia tarafından desteklenmediği ve genellikle kâğıt gibi değersiz veya düşük değerli malzemelerden yapıldığı için iç değeri olmayan para birimidir. Bununla birlikte, fiat para birimi yaygın olarak bir ödeme aracı olarak kullanılmaktadır. Modern kâğıt para birimlerinin çoğu yasal ödeme aracıdır. ABD doları, euro ve diğer büyük dünya para birimlerini içerir. Hükümet onayı ve düzenlemesine ek olarak, fiat para birimleri toplum tarafından toplu inançlara dayalı olarak kabul edilir. Diğer bir deyişle, fiat para biriminin değeri ve işlemlerin yürütülmesi toplu iş sözleşmelerine dayanmaktadır. Bu nedenle fiat para biriminin piyasaya sürülmesi, büyük ölçüde hükümet yetkilerine ve sosyal sözleşmelere dayanmaktadır. Halkın bir para birimine veya hükümete olan güveni aşındığında, para biriminin bir ödeme aracı olarak gerçek değeri hızla düşer.
Bir fiat para biriminin değeri, emtia para birimlerinde olduğu gibi, temel emtia değerinden değil, arz ve talep ilişkisinden ve ihraç eden hükümetin istikrarından elde edilir. Fiat para birimi, devlet tarafından verilen para birimidir ve altın gibi bir emtia tarafından desteklenmez. Merkez bankaları, ne kadar para basılacağını kontrol edebildikleri için ekonomi üzerinde daha fazla kontrole sahiptirler. Çoğu fiat para birimi değerli metaller, altın, gümüş veya bakır gibi diğer emtialar tarafından desteklenmediğinden, merkez bankaları para arzında büyük değişikliklere neden olarak yüksek enflasyon oranlarına (hiperenflasyon) yol açabilir.
Fiat para Birimi Geçmişi
Fiat para birimi terimi Latince'den türetilmiştir ve hükümet düzenlemelerini, emirlerini veya kararlarını temsil etmek için kullanılır. Tarihsel kayıtlar, ilk banknot biçimlerinin 11. yüzyılda ortaya çıktığını göstermektedir. Song Hanedanlığı, hükümet tarafından basılan ilk kâğıt paraları çıkarmakla tanınır. Daha sonraki Dayuan hanedanı, birincil değişim aracı olarak itibari para biriminin yaygın olarak benimsendiği ve kullanıldığı bir dönemdi. Dayuan hanedanı 1271'den 1368'e kadar sürdü, ancak bir sonraki Ming hanedanlığı döneminde (1368-1644) yasal ödeme aracı olarak kullanılmaya devam etti.
Fiat para birimi nasıl çalışır?
İtibari para birimi, yalnızca hükümet değerini korursa veya işlemin her iki tarafı da değeri üzerinde anlaşırsa anlam taşır. Tarihsel olarak, hükümetler altın ve gümüş gibi değerli fiziksel mallar için madeni paralar bastı veya belirli miktarlarda fiziksel mallar için kullanılabilecek banknotlar çıkardı. Fiat para birimi ise dönüştürülmez ve tersine çevrilemez. Fiat para birimleri, ulusal altın ve gümüş stokları gibi fiziksel rezervlere bağlı değildir, bu nedenle enflasyon nedeniyle değer kaybetme ve hatta hiperenflasyon durumunda değersiz hale gelme riski taşırlar. İnsanlar bir ülkenin para birimine olan inancını yitirdiğinde fiat para birimleri değersiz hale gelir. Bu nedenle altına dayalı para birimlerinden farklıdır.